Programın açış konuşmasını yapan TYB Ankara Şubesi Başkanı yazar-şair Mehmet Sait Uluçay, merkez üssü Kahramanmaraş olan 11 ili etkileyen depremde hayatını kaybedenlere rahmet, yaralılara şifa, hayatta kalanların ailelerine ise sabır diledi.
Türkiye Yazarlar Birliği’nin kuruluşunun 45 inci yılı etkinlikleri kapsamında kültür, sanat ve edebiyat insanlarını anma programları düzenlediklerini ifade eden TYB Ankara Şube Başkanı Mehmet Sait Uluçay, “Bugün de yazar-şair-eğitimci Fevziye Abdullah Tansel’i anacağız.
Merhum Fevziye Abdullah Tansel’i tercih etmemizin nedeni Ankara’da uzun yıllar öğretmenlik yapmış olması, Ankara’nın kültür, sanat ve edebiyat hayatına önemli katkılar yapmış olmasıdır. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü ile Yüksek Muallim Mektebi’nden mezun olduktan sonra Uzun süre Ankara’da öğretmenlik yapmıştır. (1935-1936) yılları arasında Ankara Erkek Lisesi ve (1936-1963) yılları arasında da Ankara Atatürk Lisesi’nde Türk dili ve edebiyatı öğretmenliği yaptı. Daha sonra Gazi Eğitim Enstitüsü ile (1963) Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi’nde (1964) görev aldı. dedi.
Uluçay, Fevziye Abdullah Tansel’in kültür ve edebi çalışmaları yanında Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu ve Talim ve Terbiye Dairesi, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Türk Ocağı ve Kubbealtı Akademisi gibi kurumların çalışmalarına da değerli katkılar yaptığını anlattı. Uluçay, Fevziye Abdullah Tansel’i Türk kültürüne yaptığı hizmetleri dolayısıyla Türkiye Yazarlar Birliği tarafından 1984’te Üstün Hizmet Ödülü verildiğini de sözlerine ekledi.
İhmal edilen bir edebiyatçı: Tansel
Programda Fevziye Abdullah Tansel’in hayatı ve eserleri hakkında geniş bir bilgi veren Doç. Dr. Canan Olpak Koç ise, Fevziye Abdullah Tansel’in model bir insan, şair ve iyi bir portre yazarı olduğunu belirtti. Edebiyat programlarında ilk araştırılacak, anılacak ve konuşulacak edebiyat insanların başında Fevziye Abdullah Tansel’in geldiğini ancak ihmal edildiğini, bundan dolayı da toplum tarafından yeterince bilinmediğini söyleyen Doç. Dr. Canan Olpak Koç, “Fevziye Abdullah Tansel’in makalelerine ulaşmak çok zor. Hayatında eksiklikler var. Birkaç makale dışında hakkında yeterli bilgi, kaynak yok. Hayatı hakkında Günlükleri ile Mektuplarından bir takım bilgiler edinebiliyoruz, yorumlar yapabiliyoruz”
Her taraf benim vatanım
Fevziye Abdullah Tansel’in doğumunun 112 inci yılı olduğunu, 4-5 yaşlarında anne ve babasını kaybettiğini anlatan Doç. Canan Olpak Koç, Fevziye Abdullah Tansel’in doğum yeri noktasında farklı bilgilerin olduğunu, bazı kaynaklarda Muş, bazı kaynaklarda ise Elaziz ve Kayseri olarak geçtiğini, kendi Günlüklerinde Muşlu olduğunu kaydettiğini, Fevziye Abdullah Tansel’in ise ‘Nerelisiniz? Sorusuna “Her taraf benim vatanım’ cevabını verdiğini anlattı.
Hocalarıyla akademik mektuplaşma
Fevziye Abdullah Tansel nitelikli bir edebiyat ortamında bulunduğunu anlatan Doç. Dr. Canan Olpak Koç, çok kıymetli edebiyatçılardan Halide Nusret Zorlutuna, Ali Ekrem Bolayır ve Fuat Köprülü’nün hocaları, Adnan Ötüken’in sınıf arkadaşı olduğunu anlattı. Fevziye Abdullah Tansel’in Fuat Köprülü ile 36 yıl diyaloğunu devam ettirdiğini belirten Doç, Dr. Koç, “ Uzun yıllar mektuplaşmaları var. Fuat Köprülü’nün mektuplarda dahi hocalık yaptığını, rehberlik yaptığını görüyoruz. Bir nevi ‘akademik mektuplaşma’ yani. Fevziye Abdullah Tansel Namık Kemal’in oğlu da olan hocası Ali Ekrem Bolayır’a ‘Baharda Kar’ isimli bir şiirini ithaf ediyor.” şeklinde konuştu.
Duyuşlar şiir kitabı
Fevziye Abdullah Tansel’in aruz ve hece ölçüsüyle sema ve koşmalar yazdığını, bu şiirlerini Duyuşlar ismiyle kitaplaştırdığını bildiren Doç. Dr. Canan Olpak Koç, şiirlerinin hocaları tarafından çok derinlikli bulunmadığını söyledi.
Başarılı bir dergici
Döneminde Ankara’nın en önemli dergilerinden olan ve Halkevleri tarafından çıkarılan Ülkü isimli derginin yazı işlerinin başına getirildiğini, Feti Tevetoğlu’nun ‘Derginin en başarı yıllarının Fevziye Abdullah Tansel’in yazı işlerinde bulunduğu yıllardır’ dediğini dikkat çekti.
Sıfırcı Fevziye
Fevziye Abdullah Tansel’in öğrencileri arasında yazar Turgut Özakman, şarkıcı Alpay ve tarihçi İlber Ortaylı’nın olduğunu, Turgut Özakman’ın Potreler kitabında hocasından ‘sıfırcı Fevziye’ olarak bahsettiğini, öğrenciler arasında bu lakapla anıldığını hatırlattı.
Üniversitelerde ders veren öğretmen
Fevziye Abdullah Tansel’in akademisyen olmamasına rağmen Gazi Eğitim Enstitüsü ve Ankara İlahiyat Fakültesi’nde dersler verdiğini ve Ankara İlahiyat Fakültesi’nden emekli olduğunun olduğunun altını çizen Doç. Dr. Koç, ABD’de iki yıl bir üniversitede Modern Türk Edebiyatı Şerhi dersi verdiğini belirterek, ABD’deki bir üniversitede ders vermesinde Fuat Köprülü’nün etkisi olabileceği yorumunda bulundu.
Ölümden değil eserlerinin kaybolmasından korkan yazar
Fevziye Abdullah Tansel’in Günlükleri’ni eski yazıyla yazdığını, Namık Kemal’in eserleri olmak üzere bir çok eseri titizlikle yayına hazırladığına işaret eden Doç. Dr. Koç, Tansel’in ‘Ölümden korkacak kadar cahil değilim’ sözünü hatırlatarak, “ Tansel ölümden korkmuyordu. Ancak öldükten sonra eserlerinin akıbeti hakkında endişeleri vardı. ‘Ben öldükten sonra eserlerim nereye gidecek, ne olacak? ‘ şeklinde kaygıları vardı. Eserlerine sahip çıkması için Sakıp Sabancı’yla görüştü, ancak bir sonuç alamadı. Eserlerine Türk Petrol Vakfı yöneticilerinden Uğur Derman sahip çıktı. Tansel çok kıymetli edebiyatçıların eserlerine hayat verdi. İnşallah biz de Tansel’in Türk Petrol Vakfı kütüphanesinde ve arşivinde olduğunu düşündüğümüz eserlerini ortaya çıkarmak istiyoruz. Bu noktada öğrencilerimizi görevlendirmeyi düşünüyorum. “ dedi.
Mehmet Akif Ersoy’u nesle bakış
Fevziye Abdullah Tansel’in Günlükleri ’ne Mustafa Kutlu’nun eleştiriler getirdiğini, edebiyatçı Orhan Okay’ın ise Tansel’in edebi çalışmalarını takdir ettiğini ‘Tansel çalışkan bir karınca gibidir’ dediğini söyledi.
Fevziye Abdullah Tansel’in Mehmet Akif Ersoy’un hayatını ve eserlerini nesnel bir bakış açısıyla değerlendirdiğini anlatan Do. Dr. Koç, “Tansel Mehmet Akif Ersoy’un birçok şiirini aramış bulmuş, Türk şiirine kazandırmıştır. Yine İstiklal Harbindeki kadın kahramanları yazmıştır.” dedi.
Edebiyat Mahkemesinde amme şahidi şair
Necip Fazıl Kısakürek’in Edebiyat Mahkemesine çıkan isimlerden birinin de Mehmet Akif Ersoy olduğunu dikkat çeken Doç. Dr. Koç, “Edebiyat Mahkemesi’nde Fevziye Abdullah Tansel de amme şahidi olarak çağrılır, Tansel Mehmet Akif Ersoy hakkında ‘Mehmet Akif Ersoy şairdir’ der. Buradan anlıyoruz ki, Tansel Kısakürek’in Edebiyat Mahkemesi ’sinde gündeme gelecek kadar önemli bir kişidir” dedi.
1862 yılından beri Arap harflerinin ıslahı konusunun tartışıldığını, bir görüşün Arap harflerinin ıslahından diğer görüşün ise latin harflerine geçilmesi tezini savunduğunu, Fevziye Abdullah Tansel’in Arap harflerinin ıslahından yana olduğunu, bu konuda da makalesi bulunduğunu söyledi.
O artık Ankaralı
Fevziye Abdullah Tansel’in anne ve babasının mezarının Elazığ’da olduğunu, sempozyum vesilesiyle gittiği Elazığ’da anne ve babasının mezarına giderek dua ettiğini belirten Doç. Dr. Koç, “ Tansel’in mezarı ise Ankara Cebeci mezarlığındadır. Ömrünün büyük bölümünü Ankara’da geçirmiştir. Tansel’e Ankaralı diyebiliriz.” dedi.
Program TYB Ankara Şube Başkanı Mehmet Sait Uluçay’ın Doç. Dr. Canan Olpak Koç’a TYB eserlerini takdimi ile sona erdi.
Haber: Şahin Ali Şen